Is meditatie wel wat voor mij?
Nadat ik een paar jaar iedere dag gemediteerd had, liep er zand in de motor. In het begin was het heel goed gegaan. Ik was begonnen nadat ik bij mijn studie psychologie vast was gelopen in een moeilijke fase en geplaagd werd door innerlijke demonen. Ik kon geen uitweg zien. De ontdekking van meditatie bracht echter bevrijding. Ik realiseerde me dat ik niet per se alles hoefde te weten, ik kon gewoon loslaten en zo innerlijke rust vinden. Het was al goed. Ik had het licht gezien en meende de weg naar het geluk gevonden te hebben. Ik stopte met roken, kreeg een vriendin en veranderde van studie. Mijn leven was weer op de rails. Een paar jaar later was echter het nieuwe van de studie, de relatie liep stuk, ik werd onrustig, oude gewoonten staken de kop op en ging zelfs een tijdje weer roken. ‘Al dat mystieke en Oosterse gedoe, was dat wel wat voor mij? Wat heb je ook eigenlijk aan meditatie? We leven in het Westen.’ Ik stopte met mijn dagelijkse beoefening en ook dat voelde bevrijdend.
Je geest vergezelt je hoe dan ook
Juist toen had ik voor het eerst een trip naar India gepland. Ik zou vooronderzoek gaan doen voor het veldwerk waarop ik moest afstuderen als antropoloog. Ik ging voor het eerst alleen op reis en was heel nerveus tot ik dacht: ‘In India moet ik ook eten, gewoon naar de wc en gaan slapen, net als hier. Ik ben er zelf bij.’ De nervositeit verdween en ik had een prachtige reis vol mystiek en avonturen. De reis kwam precies op het juiste moment. Best goed dat ik een beetje sceptisch was vertrokken. Dat hield mijn benen op de grond. Toen ik weer thuisgekomen was, dacht ik: ‘Of ik nu geloof in mystieke zaken of niet, doet er niet toe. Ik haal nog steeds adem, ik heb gedachten en gevoelens en dat gaat altijd maar door. Daar moet ik mee leren omgaan. De stilte van meditatie schept een goede basis om mijn eigen geest beter te leren kennen.’ Sindsdien, nu alweer dertig jaar geleden, mediteer ik weer iedere dag met misschien wat minder hoop op een plotselinge verlichting, maar wel met steeds toenemend inzicht en vertrouwen. Ik weet waarom ik het doe, hoe de methode werkt, wanneer ik deze beter kan loslaten, en wat de dagelijkse discipline me brengt. Het is geen kwestie van streng voor mezelf zijn, maar goed voor mezelf zorgen.
Problemen kun je niet weg-mediteren
Vroeg of laat ervaren we allemaal wel eens pijnlijke dingen: Een relatie, waarvan we dachten dat die voor altijd zou blijven bestaan, is stuk gegaan, of een kostbare vriendschap is weggevallen. Iemand waartegen we alles zeiden, hebben we plots in geen jaren meer gesproken. Of een baan die solide leek, wordt opgeheven. Ons lichaam dat altijd goed functioneerde begint kuren te vertonen en we merken dat we er ineens minder van op aan kunnen. Allemaal maken we dingen mee, onverwachte veranderingen, of we krijgen met ellende te maken. Als je gaat mediteren omdat je denkt een gelukzalig leven te kunnen leiden, dan kan dat wel eens tegenvallen. Problemen kun je niet weg-mediteren. Daar gaat het ook niet om, net als dat het ook niet gaat om je gedachten te stoppen en niet meer te denken. Waar meditatie wel bij kan helpen is dat je ontdekt dat je niet door je problemen of je gedachten gedefinieerd hoeft te worden. Dat is waarschijnlijk niet zo spectaculair als waar je aanvankelijk op hoopte en lijkt misschien niet zoveel, maar maakt in feite alle verschil. In plaats van heen en weer te bewegen met de wind en de golven van het bestaan, laat je je niet meer gek maken en blijf je stabiel als de diepte van de oceaan.
Identificeer je met wat groter is dan je zorgen
Door de beoefening van meditatie kan je leren contact te maken met dat deel in je dat niet onder de problemen gebukt gaat zonder voor de moeilijkheden weg te lopen. Je kunt financiële problemen hebben en nog steeds van het mooie weer genieten. Je kunt gezondheidsproblemen hebben en toch nog plezier maken. Je kan relatieproblemen hebben en toch dicht bij jezelf blijven. De herkenning dat je meer bent dan waar je onder gebukt gaat lost in zichzelf de problemen nog niet op, maar is heel bevrijdend en kostbaar. Het laat je zien dat er ruimte is zodat je op een frisse manier leert kijken, met iets meer realisatie van het natuurlijke van veranderingsprocessen, en vanuit een perspectief dat een werkbare afstand hanteert ten opzichte van je emoties; niet erin, niet ervan af, maar erbij. Die ruimte kan ook precies de moed en de veerkracht geven die we nodig hebben om goed om te gaan met tegenslagen als verlies, ziekte en dood. Deze zijn helaas niet altijd te voorkomen, maar we kunnen wel leren er op een gezonde manier met compassie mee om te gaan zonder er helemaal door bepaald te worden. We hoeven wat we als lastig ervaren niet te ontkennen om er niet in te verdrinken. Dit is een kwestie van innerlijk vertrouwd raken met een houding, een intentie en motivatie, waar je jezelf iedere keer weer aan herinnerd als je gaat zitten om te mediteren. Je neemt jezelf dan voor gewaar te zijn van je gevoelens, gedachten, oordelen en waarnemingen. Vervolgens merk je op wat die met je doen, en hoe je je daarbij voelt, zonder daar onmiddellijk een oordeel over te vellen als fijn of naar, goed of fout. Je bent er gewoon bij aanwezig, zoals je ook een oogje in het zeil houdt bij een spelend kind. Je geeft het de ruimte, laat het vrij, maar bent alert genoeg om te zorgen dat het zich niet bezeert. Die liefdevolle aandacht schept een klimaat van natuurlijke rust en helderheid waarin je kunt zien dat wat er ook gebeurt werkbaar is. En dat maakt alle verschil.
Ik ben groter dan mijn gedachten.
Ik ben meer dan mijn zorgen en problemen alleen.
Alles gaat voorbij. Nu is het zo.
Ik verwelkom het leven zoals het zich aandient,
accepteer even alles zoals het is,
zelfs het onwelkome en oneerlijke
laat ik voor een moment zijn voor wat het is.
Nu haal ik alleen even adem en ben ik,
laat ik gaan en ben aanwezig met wat is.