Door vertrouwd te raken met meditatie kun je leren herbronnen op ieder moment dat nodig is.
Er zijn drie stappen: herinneren, herkennen en hervinden.
Een verplaatste afspraak
Soms is maar iets kleins nodig om op hol te slaan. Zo hoorde ik vlak voor een afspraak met de chirurg dat deze niet in het mij vertrouwde ziekenhuis om de hoek in Oost zou plaatsvinden, maar in een dependance, een half uur autorijden bij mij vandaan. Het was al na vieren en ik kon niet meteen bellen om te protesteren.
Op hol slaan
Sinds ik wist dat ik weer geopereerd zou moeten worden, was ik vrij kalm gebleven. Nu was dat ineens anders. Mijn geest sloeg op hol. ‘Hoe konden ze dit nu doen?’ ‘Ik wil echt niet voor iedere afspraak helemaal naar West.’ ‘Dit slaat toch nergens op’. Na een nacht lang telefoongesprekken in mijn hoofd te hebben gevoerd, werd me, toen ik daadwerkelijk belde, verzekert dat dit slechts voor één keer zou zijn, omdat er een noodgeval was geweest. Ik durfde mijn afspraak niet te verzetten en ging akkoord. Toch ging ook daarna het gemopper in mijn hoofd nog gewoon door.
Zo kan het niet langer
Door alle opwinding in mijn hoofd merkte ik dat ik plots zeer nerveus was geworden. Ik had het gevoel dat ik het ziekenhuis niet meer kon vertrouwen, zag dit als een slecht voorteken voor de operatie, en voelde me aan de kant geschoven: een nummer, een stuk vlees waarin gesneden moest worden. Mijn rust en kalmte waren verdwenen en door alle overdreven emotie was ik mezelf behoorlijk kwijtgeraakt. Dit kon zo niet langer. Ik besefte dat ik mezelf moest hervinden en mijn eigen lessen toepassen.
Drie stappen
De constatering dat je afgedwaald bent en de bereidheid en motivatie hebben om jezelf te heroriënteren is de eerste stap. Het is dan belangrijk jezelf er weer bij te slepen en je te herinneren dat er altijd een keuze is. De tweede stap is te herkennen hoe dit van toepassing is op de situatie waarin je je bevindt. De derde stap is het daadwerkelijk maken van de keuze zodat je jezelf weer kan hervinden.
Er is altijd een keuze
Als je ziet dat er altijd een keuze is, dan haalt dit de sfeer van verwijten uit de situatie. Er is dan ruimte, een vrijheid om verantwoordelijkheid voor de situatie te nemen. Je erkent je eigen rol in het geheel. Het kan verhelderend zijn om daarbij drie niveaus van keuze te onderscheiden:
Uiterlijk - het veranderen van de omstandigheden
Innerlijk - het veranderen van de houding hoe je met de omstandigheden omgaat
Geheim - het verleggen van je aandacht van de omstandigheden naar je gewaarzijn
Uiterlijke omstandigheden
In mijn bovenstaande voorbeeld had ik op uiterlijk niveau in het meest extreme geval kunnen besluiten van een operatie af te zien. Ook had ik kunnen besluiten de afspraak in mijn eigen ziekenhuis op een veel later tijdstip te hebben. Ik besloot echter deze ene keer naar het andere ziekenhuis te gaan. Mijn onrust verminderde hierdoor, maar werd niet helemaal weggenomen. Op het uiterlijke niveau probeer je de uiterlijke omstandigheden naar je hand te zetten. Dit kan natuurlijk niet altijd. Als je bijvoorbeeld naar de gevangenis moet, dan heb je op dat uiterlijke niveau geen keuze meer.
Innerlijke houding
Op het innerlijk niveau is er wel altijd keuze. Ik stelde mijn vriendin voor om mee te gaan naar het ziekenhuis in West. Aangezien we toch al bijna buiten de stad zouden zijn, kregen we het plan om er na afloop een uitje van te maken. Dit komt in feite neer op acceptatie van een ongewenste omstandigheid en er zelf het beste van proberen te maken. Het betreft de innerlijke houding waarmee je met een ongewenste situatie omgaat. Het plan om de situatie te transformeren door er een uitje van te maken bracht mijn geest een beetje verder tot rust. Toch bleef het idee dat mij onrecht was aangedaan nog steeds aan me knagen.
Ruimtelijk gewaarzijn
Om knagende gedachten en gevoelens tot op de wortel te doorsnijden is er altijd de mogelijkheid voor de meest radicale keuze. Er was voor mij de keuze om ofwel het verhaal over de verplaatste afspraak te laten doorzeuren in mijn hoofd of mijn aandacht te verleggen naar het gewaarzijn in het hier en nu. Ik maakte me immers druk over iets dat zich in de toekomst zou gaan afspelen. Door niet naar mijn gedachten en emoties te grijpen, maar in plaats daarvan me te identificeren met de open ruimte van gewaarzijn van dit moment, ontstaat de keuze gedachten en gevoelens te laten voor wat ze zijn. Ik kan naar ze kijken. Ze gaan niet meteen weg, maar ik geef ze geen belangrijkheid mee. Omdat ik ze zelf geen voeding geef, lossen ze zich na een tijdje gewoon weer op. Dit vraagt om oefening. Je moet door meditatie eerst vertrouwd raken met deze innerlijke ruimte. Het open gewaarzijn is als de hemel en de gedachten en emoties zijn als wolken die ontstaan en weer weggaan. Het meest innerlijke niveau van je geest is in feite geheim omdat het onzichtbaar is en geen vorm heeft. Je moet je er eerst gewaar van worden. Het is echter altijd aanwezig en beschikbaar als een vrije, open ruimte, als je het herkent.
Herinneren, herkennen en hervinden
In een lastige situatie is het dus zaak om eerst te herinneren dat je altijd een keuze hebt. Vervolgens analyseer je waar die keuze is. Je herkent dit op uiterlijk, innerlijk en het meest innerlijke niveau. Uiteindelijk dien je die keuze niet alleen te herkennen maar ook actie te ondernemen om jezelf weer te herpakken. Vooral door de combinatie van deze keuzeniveaus te onderkennen kon ik zelf mijn balans weer hervinden en ging ik rustig en vol vertrouwen mijn afspraak met de chirurg tegemoet.